Stress

Acute stress

Het is normaal om in bepaalde situaties spanning te krijgen, zoals bij een belangrijke presentatie of bij een (rij)examen. Dat noemen we ook wel acute stress en dit zorgt ervoor dat je 'op scherp staat'. Acute stress zorgt ervoor dat je zo goed mogelijk functioneert in een noodsituatie, zoals bij gevaar of een intense inspanning. Je bloeddruk en hartslag stijgt, je ademhaling versnelt en je lichaam maakt adrenaline aan. Als het 'gevaar' voorbij is - of je hebt de taak voltooid - komt je lichaam weer tot rust en moet je herstellen. Na de stressvolle situatie, herstelt de balans tussen de draagkracht en draaglast weer. Deze ontspanning zorgt ervoor dat de gevolgen van stress wegzakken, waardoor je een nieuwe situatie weer goed aankan.

Chronische stress

Er zijn ook situaties waarin je langdurig onder stress staat, zoals bij stress door je relatie of een scheiding, trauma, verlies, een hoge werkdruk of studiestress. Als je continu het gevoel hebt dat je onder spanning staat, of moet ‘vechten’ of ‘vluchten’, spreken we van chronische stress. Ook als je niet uit een stresstoestand raakt als het gevaar voorbij is, dreigt chronische stress. Als dit het geval is, dan is er geen balans tussen inspanning en ontspanning en herstelt je lichaam niet. Dit wordt ook wel surmenage genoemd: ongezonde stress.

Chronische stress heeft een negatieve invloed op hoe jij je voelt. Je spieren spannen zich constant aan, je bent vermoeid, kan je moeilijk concentreren of hebt last van veel (spannings)hoofdpijn. Door chronische stress verhoog je de kans op overprikkeling, hartritmestoornissen of hartkloppingen en andere psychische klachten, zoals een burn-out, angststoornis en depressie. Chronische stress is ongezond en als je dit opmerkt is het slim om actie te ondernemen.

Werkstress

1 op de 7 werknemers ervaart werkstress. Zij ervaren stress in hun werksituatie en vaak door een hoge werkdruk. Als jij je hierin herkent is de kans groot dat jouw werkdruk ook te hoog is en een te grote belasting voor je is. Vaak functioneer jij hierdoor slechter op werk en ook dat kan weer voor stress zorgen. Je gaat achter de feiten aanlopen. Neem werkstress altijd serieus want het kan een teken zijn dat je te veel hooi op je vork neemt en uiteindelijk leiden tot verzuim of ziekte.

Studiestress

Steeds meer studenten hebben last van stress. Veel studenten voelen prestatiedruk en vergelijken zichzelf constant met anderen, denkend dat ze zich moeten onderscheiden. Daarnaast willen ze een rijk sociaal leven hebben: een bestuursjaar doen, lid zijn van een studievereniging, tussendoor werken en/of vrijwilligerswerk doen. Op social media lijkt iedereen succesvol, mooi en gelukkig, wat de druk verhoogt om dit ook te zijn. Hierdoor ervaren ze vaak FOMO en vinden ze het moeilijk om hun telefoon weg te leggen. Ook voelen veel studenten druk van hun ouders om goed te presteren op school.  

Wil je weten hoe je als student stress kan verminderen? Lees dan onze blog ‘Eerste hulp bij stress’ en ‘4 tips tegen studiestress’. 

Stress na overlijden van een dierbare

Het verliezen van een dierbare is een ontzettend zwaar rouwproces wat samengaat met een hoop emoties. Dit proces vraagt ontzettend veel van je en zorgt vaak ook voor veel stress. Daarnaast kun je na het overlijden van een dierbare ook slechter slapen, kun je je moeilijker concentreren en gaan dingen soms simpelweg langs je heen. Ook dat kan weer zorgen voor de mogelijke frustraties en stress.

Stress bij (chronische) lichamelijke ziekte

Als je te maken krijgt met een (chronische) ziekte, kan dit een hoop onzekerheid met zich meebrengen. Je weet namelijk niet altijd meteen wat er gaat gebeuren en hoe de ziekte zich zal ontwikkelen. Ook dat kan voor mensen erg stressvol zijn.

Stress door relatie

Je kan ook veel stress ervaren in een relatie door relatieproblemen. Het is normaal om pieken en dalen te hebben in je relatie. Meestal ga je samen de uitdaging aan, maar soms komen jullie er niet uit. Relatiestress kan door verschillende redenen komen. Jullie zijn te verschillend, de communicatie verloopt niet soepel of de een staat onder een hoge druk op werk. Psychische problemen, zoals depressie of burn-out, kunnen ervoor zorgen dat je relatie onder druk staat.

Stress bij financiële problemen

Geldproblemen kunnen ontzettend veel stress opleveren. Je ligt misschien wel nachten wakker, ervaart angst of het heeft invloed op je zelfvertrouwen of sociale kring. Daardoor kan het hebben van schulden zelfs de oorzaak zijn van psychische klachten. Helemaal als je (nog) niet weet hoe je uit de financiële problemen gaat komen.

Stressbestendigheid 

Iedereen ervaart stress anders. Sommige zijn er meer vatbaar voor dan anderen. Positieve mensen hebben minder vaak last van stress dan pessimistische mensen. Eigenschappen als hoogsensitiviteit, moeite met grenzen stellen, loyaliteit, laag zelfbeeld, faalangst en ambitie maken je gevoeliger. Als je prestatiegericht, perfectionistisch of competitief bent, heeft dit ook invloed op je stressniveau. Net als problemen met plannen of een groot verantwoordelijkheidsgevoel verhogen je risico op stress. Ook speelt je behoefte aan controle een rol. Als je graag alles onder controle houdt, kan je angstig zijn om dingen los te laten en het onbekende te omarmen, wat leidt tot extra stress. 

Je omgeving speelt ook een grote rol. Als je in je jeugd (met name in de eerste vier levensjaren) wordt blootgesteld aan hevige stress en onveilige hechting, maakt dit je gevoeliger voor stressoren – ook later in je leven. Dit kunnen bijvoorbeeld traumatische ervaringen en een instabiele omgeving zijn. Maar ook hoeveel steun je hebt gehad speelt een rol. Als je een goed sociaal leven hebt, en alles kan ventileren, verlaagt dit de kans op stress. Sociale steun blijkt namelijk een goede ‘buffer’ te zijn. 

Stress tijdens zwangerschap

Als je tijdens je zwangerschap veel stress hebt, kan dat nadelig zijn voor jou en je baby. Een moeder met een hoge stressgevoeligheid kan dit in de eerste acht weken van de zwangerschap al overdragen op haar kind. Haar eigen hoge cortisolspiegels (een stresshormoon) kunnen ervoor zorgen dat ze het kindje een levenslange bovengemiddelde stressgevoeligheid van het brein meegeeft. Hierdoor reageert het brein van je kind vrij heftig op milde stressoren, ook als het kind volwassen is.  

Heb je veel stress tijdens en/of na de bevalling? Dan kan er mogelijk meer aan de hand. Stress tijdens je zwangerschap kan zich ontwikkelen tot een postnatale depressie. 

Psychische gevolgen van stress

Door chronische stress kan je brein ontregeld raken, wat invloed heeft op je rationele en emotionele systeem. Verschillende hersengebieden werken door langdurige stress niet zoals normaal of kunnen zelfs beschadigd raken.

Stress kan uitmonden in een burn-out, maar ook een rol spelen bij het ontwikkelen van stemmingsstoornissen (zoals depressie), en angststoornissen. Ook kan stress een trigger zijn die tot psychotische klachten leidt.

Lichamelijke klachten en gevolgen van stress

Als je veel stress ervaart, heeft dit verschillende effecten op je lichaam. Door (chronische) stress maak je minder witte bloedcellen aan, dit verzwakt je afweersysteem. Je lichaam kan zich daardoor minder goed verdedigen tegen ‘indringers’ (bacteriën, parasieten en virussen). Hierdoor heb je meer kans om ziek te worden. Ook onderdrukt het stresshormoon het immuunsysteem en dat kan het afweersysteem verzwakken. Want in een ‘noodsituatie’ is overleven belangrijker dan je (lange termijn) gezondheid. 

Bij chronische stress blijft je afweersysteem kwetsbaar en dit maakt je gevoeliger voor verschillende ziektes. Zo wordt onder andere gezegd dat cortisol hierdoor een rol speelt bij het ontwikkelen van Diabetes 2, hart- en vaatziekten, spijsverteringsklachten en kanker. En omdat stress ervoor zorgt dat je hart sneller klopt en je bloeddruk stijgt is het mogelijk hartkloppingen te krijgen van stress. Ook zijn er tekenen dat het invloed heeft op ziektes als Alzheimer. Maar schrik niet, dit zijn wel meest extreme lichamelijke gevolgen van stress.

Wat doet stress met je hersenen? 

Chronische stress heeft een negatieve invloed op het functioneren van jouw brein. Verschillende hersengebieden kunnen door chronische stress beschadigd raken. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot geheugenproblemen, het ontwikkelen van een depressie of angststoornis, of een stroom van negatieve emoties en/of gedachten. Ook blijft, door een slecht functionerende hippocampus, je lichaam cortisol aanmaken. En dit kan de hippocampus weer beschadigen. Dat zorgt voor een vicieuze cirkel. 

Ontstressen

Als je onder (langdurige) stress staat, is ontspanning erg belangrijk. Daarmee breng je je systeem weer in balans en krijg je de stress je lichaam uit. De kans bestaat dat het je niet meteen lukt te ontstressen. Laat je daar niet door uit het veld slaan, maar blijf momenten van ontspanning creëren in je dagelijks leven. Het wordt steeds gemakkelijker. Denk aan:

• Ga wandelen in de natuur. 
• Neem de tijd voor dingen, zoals koken, een boek lezen of luisteren, muziek luisteren, puzzelen of een andere hobby waar je jezelf nooit de tijd voor gunde
• Yoga, mindfulness, mediteren of ademhalingsoefeningen. Op deze pagina vind je een uitgeschreven ademhalingsoefening en op ons YouTube kanaal bieden we 14 gratis mindfulness oefeningen aan
• Schrijf stress van je af in een (dag)boekje, dat kan veel ruimte geven. Schrijf ook op wat je energie geeft en ga dat vervolgens ook doen. Het helpt je bij het verminderen van stress. 
• Maak een leuke-dingen-lijst met alle dingen (groot en klein) die je positieve energie geven. Zo heb je altijd iets om uit te kiezen. 

Wil je meer tips tegen stress? Lees hier hoe je op andere manieren stress kan verminderen. 

Bronnen

Bij het samenstellen van deze pagina is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

• Thuisarts
• GGZ standaarden