PTSS

Wat is PTSS?

PTSS staat voor post-traumatische stress-stoornis. Als je iets ingrijpends meemaakt en het lukt je niet om het een plek te geven, kan er een trauma ontstaan. Dit kan ontwikkelen tot PTSS. De nare gebeurtenis dringt zich op. Je hebt last van nachtmerries en flashbacks (herbelevingen). Hierdoor is het lastig om de draad op te pakken in het dagelijks leven en kan je last krijgen van sombere gevoelens. 

Als je als kind langdurig iets heel ergs meemaakte, zoals seksueel misbruik, mishandeling of als je niet goed verzorgd werd, kan het zijn dat je complexe post-traumatische stress-stoornis (c-PTSS) ontwikkelt. 

Ongeveer 10% van de mensen die een traumatische ervaring heeft meegemaakt, krijgt last van PTSS-klachten. Of je PTSS ontwikkelt, hangt af van een combinatie van persoonlijke en omgevingsfactoren. 

PTSS symptomen

Na een traumatische gebeurtenis kan je last krijgen van de volgende PTSS symptomen: 

• levensechte terugkerende herinneringen van de nare gebeurtenis; 
• herbelevingen en/of nachtmerries over de gebeurtenis; 
• somberheid, boosheid, agitatie, wanhoop; 
• angsten en/of paniekaanvallen; 
• gevoelens van schuld of minderwaardigheid; 
• roekeloos of agressief gedrag; 
• huilen; 
• vermoeidheid; 
• concentratieproblemen; 
• overdreven schrikreacties; 
• onrustig/gejaagd gevoel; 
• slaapproblemen; 
• alles vermijden wat aan de gebeurtenis doet denken. 

Op het moment dat een of meer van deze klachten langer dan 4 weken na de traumatische gebeurtenis aanhouden, kan het zijn dat je last hebt van PTSS.

Klachten PTSS

De symptomen van PTSS kan je in 4 categorieën verdelen: herbeleving, vermijding, verhoogde spanning en negatieve gevoelens en gedachten. Je kan na de ingrijpende gebeurtenis direct last hebben van lichamelijke en psychische klachten, maar ze kunnen ook later ontstaan. Hoeveel symptomen je ervaart en de ernst ervan verschillen per persoon.

Dissociatie PTSS 

Soms kan het gebeuren dat je een deel van je trauma vergeet, dit heet verdringing. Doordat je steeds meer afstand van je emoties neemt, krijg je het gevoel dat je buiten jezelf treedt (depersonalisatie). 

Een andere klacht die je kan ervaren is derealisatie. Je hebt dan het gevoel dat de wereld niet echt is en het voelt als een droom. Prikkels komen niet binnen. Je voelt je minder betrokken met je omgeving.  

Derealisatie en depersonalisatie worden ook wel dissociatie genoemd. Dit is een natuurlijke reactie die optreedt bij een heftige of stressvolle gebeurtenis. Om jezelf te beschermen koppel je jezelf los om te ontsnappen van de nare situatie. 

Complexe PTSS

Als je als kind herhaaldelijk en langdurig nare dingen meemaakt, zoals misbruik, geweld of onveilige hechting, kan er een complexe PTSS ontstaan, ook wel C-PTSS of ontwikkelingstrauma genoemd. Dit heeft grote gevolgen voor hoe je brein, persoonlijkheid, cognitieve en sociale vaardigheden zich ontwikkelen, en dat kan later voor problemen zorgen. Naast de symptomen van gewone PTSS, zijn er nog drie andere kenmerken die voorkomen bij C-PTSS. 

• Emotieregulatie-problematiek. Dit betekent dat jij je emoties minder goed de baas bent. Je raakt sneller overspoeld door emoties en kan moeilijker kalmeren. 
• Zelfbeeldproblematiek. Door de gebeurtenis die je hebt meegemaakt heb je een vertekend beeld over jezelf. Je vindt jezelf bijvoorbeeld slecht of niet de moeite waard. 
• Interpersoonlijke relatieproblemen. Relaties onderhouden kost je veel moeite. Je hebt misschien geleerd om jezelf weg te cijferen en altijd aan te passen aan de behoeften van een ander. Of je hebt geleerd om je hard of zelfs agressief op te stellen in relaties, zodat er nooit meer misbruik van jou gemaakt wordt. Een andere mogelijkheid is dat je het aangaan van relaties liever uit de weg gaat, omdat dit te veel spanning oplevert. 

Oorzaak PTSS 

Waarom sommige mensen PTSS ontwikkelen en anderen niet, is nog niet helemaal duidelijk. Er zijn een paar factoren die een rol kunnen spelen. Hoelang een trauma duurt kan belangrijk zijn. Als een trauma uit meerdere gebeurtenissen bestaat, heeft dat vaak meer invloed dan een enkele gebeurtenis. Ook speelt je persoonlijkheid een grote rol. Sommige mensen zijn wat gevoeliger dan anderen. Daarnaast is de steun van je omgeving belangrijk. Als je de ruimte kreeg om over je trauma te praten en steun hebt ontvangen, is de kans kleiner dat je PTSS ontwikkelt. 

Gevolgen PTSS 

PTSS heeft veel invloed op je dagelijks leven. Je wordt telkens door nachtmerries en triggers herinnerd aan de nare gebeurtenis. Daardoor ben je steeds op je hoede en voel je je angstig. Je begint plekken te vermijden die je aan de gebeurtenis herinneren, zodat je al deze gevoelens niet hoeft te voelen. Als je PTSS niet behandeld kunnen je klachten erger worden. Je relaties komen onder spanning te staan. Ook kan je problemen op het werk krijgen.  

Behandeling bij PTSS

Loop niet te lang door met je klachten. Dit kan ervoor zorgen dat ze erger worden. Met de juiste PTSS behandeling kan je de traumatische gebeurtenis een plek geven. Een veelgebruikte therapievorm hiervoor is EMDR. Tijdens EMDR ga je terug naar het pijnlijke moment. Terwijl je dit doet focus je op een afleidende stimulans. Dit kan een lampje of de vinger van je psycholoog zijn. Je werkgeheugen raakt vol, want terugdenken aan de gebeurtenis en focussen op de stimuli, kost veel inspanning. Dit activeert je verwerkingssysteem.