Dissociatie

Wat is dissociatie? 

Dissociatie betekent dat je bewustzijn minder sterk is. Het kan voelen alsof je gedachten, gevoelens, herinneringen en zelfs je lichaam niet van jezelf zijn; dit noemen we depersonalisatie. Je kan het gevoel hebben dat je jezelf niet goed kent.

De wereld om je heen kan ook onwerkelijk aanvoelen, alsof je in een droom zit en prikkels niet goed binnenkomen. Dit heet derealisatie. Je gevoel voor tijd en herkenning kan anders zijn dan normaal. Dit kan gebeuren doordat je dingen niet goed hebt onthouden, bijvoorbeeld wanneer je thuiskomt en niet weet hoe je daar bent gekomen.  

Dissociatie herkennen 

De symptomen van dissociatie hangen af van het gedeelte van de hersenen dat beïnvloed wordt. Ook de oorzaak en de manier waarop dissociatie zich bij iemand uit zijn verschillend. De meest voorkomende symptomen van dissociatie zijn: 

• Je hebt last van geheugenverlies. 
• Je bent verward. 
• Je hebt last van angst- of paniekaanvallen. 
• Je hebt een verdoofd gevoel. 
• Je voelt weinig emoties. 
• Je hebt het gevoel dat je gek wordt. 
• Alles voelt onwerkelijk 
• Je hoofd lijkt vol met watten te zitten. 
• Je hebt het gevoel dat je los van jezelf staat. 

Heb je last van depersonalisatie of derealisatie? Dit betekent niet dat er iets mis is. Iedereen heeft wel eens last van dissociatie. Denk aan dagdromen na een slechte nacht, of dat niet alles binnenkomt doordat je veel stress hebt. Ook drugs of alcohol kunnen een dissociatieve ervaring veroorzaken.  

Oorzaak dissociatie 

Als je hersenen veel negatieve prikkels krijgen, schakelen ze voor een deel uit. Zo kan je in bedreigende situaties vechten, vluchten of bevriezen. Als vechten of vluchten niet mogelijk is, vermindert je bewustzijn en ga je dissociëren. Dit kan gebeuren bij hevige stress of veel angst.

Een slaaptekort of slapeloosheid kan ervoor zorgen dat alles onwerkelijk voelt. Als je in een onveilige omgeving bent opgegroeid, bijvoorbeeld bij mishandeling, kan je brein geleerd hebben om bij stress de werkelijkheid te vervormen of te vervangen. 

Dissociatieve stoornis 

Je kan ook voor een langere periode of chronisch last hebben van dissociatie. Dan is er sprake van een dissociatieve stoornis. Meestal komt de stoornis voor bij mensen die langdurige traumatische ervaringen hebben gehad, vaak ook in de kindertijd, zoals mishandeling en verwaarlozing. Dissociatie komt ook veel voor bij mensen die last hebben van PTSS. Een dissociatieve stoornis kan je dagelijks leven flink beïnvloeden. In de DSM-5, het handboek voor de psychologen, staan vijf verschillende dissociatieve stoornissen beschreven: 

• Dissociatieve amnesie (geheugenverlies). Je hebt last van abnormaal geheugenverlies.  
• Dissociatieve fugue. Hierbij heb je ook last van geheugenverlies en soms heb je een verandering in je identiteit. Hierdoor ben je niet altijd bewust van je geheugenverlies. Soms kan iemand met dissociatieve fugue uren op een plek zijn, zonder dat hij/zij weet hoe hij/zij daar is gekomen. 
• Dissociatieve identiteitsstoornis (DIS). Je hebt dan meerdere identiteiten. Dit gaat vaak gepaard met geheugenverlies.  
• Depersonalisatiestoornis/derealisatiestoornis. Je hebt een verstoorde beleving van de realiteit. Het lijkt alsof je los staat van de werkelijkheid of voor je gevoel bekijk je jezelf van een afstand.  
• Dissociatieve stoornis niet anderszins omschreven (NAO). Je hebt last van verschillende dissociatieve symptomen, maar ze passen niet in de hierboven genoemde stoornissen.  

Behandeling dissociatie 

Het is belangrijk dat je eerst de oorzaak van je dissociatieve klachten achterhaalt, zodat je gericht kan werken aan je herstel. Een psycholoog kan je hierbij helpen. Als je dissociatie wordt veroorzaakt door bijvoorbeeld een traumatische ervaring, richt de behandeling zich vooral op het verwerken van dat trauma. Je gaat dan aan de slag met EMDR of cognitieve gedragstherapie. 

Als je last hebt van chronische dissociatieve symptomen, kan het betekenen dat je specialistische hulp nodig hebt. Mochten we bij Psyned niet de juiste ondersteuning kunnen bieden voor jou, staat ons verwijsteam altijd klaar om met je mee te denken en verder te kijken hoe jij het beste geholpen bent. Bel ons op 085 – 4014 720 of plan een gratis adviesgesprek.