Postnatale depressie: waar blijft die roze wolk?

Een cadeau, een wonder; je wordt moeder. Aan het begin van je zwangerschap ben je blij. Misselijkheid en andere zwangerschapsongemakken neem je voor lief. De kinderkamer wordt ingericht en de eerste kleertjes en benodigdheden worden aangeschaft. Dan komt eindelijk het moment dat je jouw kindje in je armen houdt. Een moment waar je naartoe hebt geleefd en naar uit hebt gekeken. Als die ‘roze wolk’ dan uitblijft en er een postnatale depressie ontstaat is dit flink schrikken, dit had je je wel heel anders voorgesteld…

Babyblues en stemmingswisselingen

Marjolein (32) – Mijn zwangerschap verliep niet helemaal zonder problemen. Aan het einde van mijn zwangerschap was ik erg moe en daardoor ook snel emotioneel en prikkelbaar. Naarmate de bevalling dichterbij kwam vond ik het steeds spannender worden en begon ik mij druk te maken: ‘Zou de bevalling wel goed gaan, is mijn kindje wel gezond, kan ik het moederschap wel aan en wat gaat er allemaal veranderen?’. Zo ontstonden de eerste zorgen, twijfels, piekergedachten en zelfs paniek. Na de bevalling werd dit alleen maar erger.

De eerste dagen na de bevalling kunnen stemmingswisselingen ontstaan. Deze babyblues is normaal en zal geleidelijk aan verminderen. Als de klachten echter aanhouden en verergeren wordt er gesproken van een postnatale depressie. Je kunt dan naast stemmingswisselingen ook last hebben van prikkelbaarheid, slaapproblemen, vermoeidheid, passief zijn, angst- en piekergedachten, gebrek aan eetlust, geen moedergevoelens ervaren/niet kunnen genieten van je kind.

Oorzaken van een postnatale depressie

Er zijn meerdere factoren die bijdragen aan het ontstaan van een postnatale depressie. Zo moet je hormoonbalans na de zwangerschap weer herstellen en dat heeft tijd nodig. Maar ook te grote hormonale schommelingen en verstoringen kunnen meespelen bij het ontstaan van jouw depressie. Een postnatale depressie kan sneller en makkelijker terugkeren als je gevoelig bent voor depressies en/of al eerder een (postnatale) depressie hebt gehad.

Er zijn ook fysieke en emotionele factoren die een rol kunnen spelen zoals complicaties tijdens of na de zwangerschap of bevalling. Tijdens de zwangerschap kan er vermoeidheid ontstaan die kan zorgen voor een verminderde emotionele draagkracht waardoor je emotioneel wat labieler kunt zijn. Ook kunnen ingrijpende levensgebeurtenissen tijdens je zwangerschap een rol spelen bij het ontwikkelen van een depressie. Maar ook wanneer je weinig steun en begrip uit je (directe) sociale omgeving ontvangt kan dit van invloed zijn bij het ontwikkelen van een postnatale depressie. Als er (weer) een nieuw gezinslid bijkomt zal dit voor iedereen even wennen zijn. Jullie moeten dan weer een nieuw ritme en evenwicht vinden met elkaar. Dit kan heel soepel gaan maar ook wat meer tijd en energie kosten.

Meestal is er sprake van een combinatie van verschillende oorzaken, mogelijk herken je er een aantal. Een depressie hebben is niet leuk en kost tijd en geduld. Misschien heb je angst en piekergedachten, een negatief zelfbeeld of het gevoel een slechte moeder te zijn. Voor jou is het glas misschien eerder half leeg dan half vol of je hebt mogelijk ietwat onrealistische verwachtingen die niet uitkomen. De manier waarop je met jezelf en jouw depressie omgaat kan zeker ook van invloed zijn op hoe je deze periode beleeft en op hoe je hiervan herstelt.

Veel veranderingen

Petra (35) – De bevalling verliep voorspoedig en wat was het heerlijk om mijn kleine Bas eindelijk in mijn armen te kunnen sluiten. Ik voelde mij in eerste instantie blij en gelukkig. Eenmaal thuisgekomen moest ik wel mijn draai vinden. We waren ineens echt met zijn drieën. Toen de kraamhulp weg ging stonden we er ‘alleen’ voor. Ik merkte dat ik het liefst op bed lag want ik was erg moe. Steeds als Bas weer huilde vond ik dat lastig. Ik wilde rust. Ik kreeg irritaties, was snel emotioneel en had enorme huilbuien. Mijn gevoel naar Bas veranderde waardoor ik mij ging afvragen of ik de zorg voor hem wel aankon. Ik vond mezelf een slechte moeder. Ik heb zelfs momenten gehad dat ik weer terug verlangde naar mijn leven voor mijn zwangerschap. Dat vond ik heel erg!

Vanaf het moment dat je zwanger bent verandert er veel. De voorbereiding op de komst van je kind is leuk maar ook intensief want er moet veel geregeld worden. De hormonen beïnvloeden je emotionele huishouding en je ervaart allerlei lichamelijke veranderingen die je bij een eerste zwangerschap nog niet kent. Dit kan ervoor zorgen dat je je wat vervreemd kan gaan voelen van je lichaam.

Schuld, schaamte en twijfel

Sandra (32) – Ik ben opgegroeid op een boerderij en thuis was het eigenlijk altijd ‘de schouders eronder zetten en doorgaan’. Over emoties werd nooit gesproken. Dus hield ik mij groot en deed of er niets aan de hand was maar van binnen voelde ik mij echt vreselijk. Ik voelde me helemaal niet meer mezelf, ik voelde me alleen en schaamde mij enorm dat dit mij overkwam. Ik wist me met mezelf geen raad meer. Mijn beste vriendin kwam op een avond bij mij langs en zag hoe moeilijk ik het had. Bij haar kon ik het niet meer voor me houden en barstte in tranen uit. De volgende dag ben ik naar de huisarts gegaan.

Veel vrouwen met een postnatale depressie voelen zich schuldig. Zij vinden dat ze blij en gelukkig moeten zijn. Er kunnen schuldgevoelens zijn naar je directe omgeving, naar je partner maar ook naar je pasgeboren kind. Zeker als je nog geen moedergevoelens ervaart en niet van je kind kan genieten zoals je had gehoopt. Er ontstaan twijfels of je het moederschap en de zorg voor je kind wel aankunt. Soms kan er ook boosheid naar je kind ontstaan. Voor al deze gevoelens kan je schaamte ervaren. Zo erg dat je deze liever voor je houdt, ontkent of wegstopt. Dit kan ervoor zorgen dat jij je als moeder met een postnatale depressie eenzaam en geïsoleerd gaat voelen.

Postnatale depressie bij mannen?

Auke (27) – Ik wilde graag een kind. Achteraf denk ik nu dat Remco hier eigenlijk nog niet aan toe was. Hij was wel blij toen ik zwanger werd maar het gebeurde sneller dan we hadden verwacht. Door complicaties tijdens mijn zwangerschap nam hij meerdere huishoudelijke taken over die ik niet meer aankon. Daarnaast bleef hij ook gewoon doorwerken. Er kwam veel druk op hem te staan. Toen ons kind er was besefte hij pas echt de grote verantwoordelijkheid van het vaderschap. Vaak wilde hij ons kind niet verschonen of oppakken als het huilde. ‘Doe jij dat maar, jij weet heel goed hoe dat moet’ – zei hij dan. Hij vluchtte weg in zijn werk en was vaak weg. Maar eigenlijk was hij bang de verantwoordelijkheid niet aan te kunnen.

Remco miste het ‘oude leven’ en had behoefte met zijn vrienden uit te gaan. Ik vond dat hij dat moest doen want ik zag dat hij dit nodig had. We groeiden hierdoor steeds verder uit elkaar waardoor ook onze relatie eronder ging lijden. Hij ging zich steeds meer terugtrekken en ook zijn stemming veranderde.

Postnatale depressie is niet alleen iets dat vrouwen kan overkomen, ook mannen kunnen hier last van krijgen. Hoewel onderzoek hiernaar nog in de kinderschoenen staat zijn er aanwijzingen dat er ook in de hormoonhuishouding van vaders veranderingen optreden die een gunstig effect hebben op het vaderschap zoals het verleggen van prioriteiten. Aanstaande vaders zijn steeds vaker intensief betrokken bij de zwangerschap, de bevalling en de zorg voor het kind. Daarnaast maken zij ook dezelfde ingrijpende levensverandering mee (bron: Vakbladvroeg.nl).

Tips: weer genieten van je kindje

Een postnatale depressie is over het algemeen goed te behandelen met gesprekstherapie en (indien nodig) medicatie. Tijdens gesprekstherapie leer je anders met jezelf en je depressie om te gaan. Met onderstaande tips kun je hier zelf al mee beginnen.

Tip 1: Erkennen

De eerste en meest belangrijke stap naar herstel is het erkennen dat je een postnatale depressie hebt. Erkenning geeft lucht en ruimte en dat opent de weg naar herstel.

Tip 2: Je bent niet alleen – praat erover

Weet dat je niet de enige bent die dit overkomt en dat er vele kersverse moeders en vaders zijn die net zo worstelen als jij. Het kan fijn zijn je ervaringen te delen met lotgenoten of hun verhalen te lezen. Gedeelde smart is halve smart.

Tip 3: Zelfcompassie in plaats van zelfverwijt

Veel vrouwen met een postnatale depressie zijn boos op zichzelf. Zij verwijten zichzelf geen goede moeder en partner te zijn. Hebben last van de afhankelijkheid van steun en hulp. Deze zelfkritiek en zelfverwijt zorgen echter voor een verergering van de klachten. Het is daarnaast ook schadelijk voor jouw zelfbeeld en maakt angst en onzekerheid groter. Voorkom dat je depressief wordt van je depressie. Probeer lief en begripvol naar jezelf te zijn en goed voor jezelf te zorgen, ook al voel je je rot. Sta jezelf toe dat je nu eenmaal niet lekker in je vel zit, spreek dit uit en geef jezelf de tijd om te herstellen.

Tip 4: Durf hulp te vragen en aan te nemen

Je hoeft het niet alleen te doen, ook al kan dit wel zo voelen. Durf om hulp te vragen als het jou zelf even niet lukt en neem aangeboden hulp met dankbaarheid aan als een ander graag iets voor jou wil betekenen. Dat geeft lucht en ruimte om weer even tot jezelf te komen en draagt bij aan jouw herstel.

Tip 5: Samen zoeken naar een nieuw evenwicht

Je hebt samen met je partner 9 maanden de tijd om aan de nieuwe situatie te wennen en samen naar het aanstaande ouderschap te groeien. Maar als je kindje er eenmaal is blijft het toch de eerste maanden zoeken naar een nieuw ritme en evenwicht met elkaar. Zeker als je voor het eerst ouders wordt. Dit is heel normaal. Wees geduldig en geef het tijd. Zoek met elkaar naar praktische oplossingen. Ook jouw lichaam moet weer terugkomen in het oude evenwicht. Verzorg je lichaam goed, eet gezond, beweeg en geef het rust. Blijf ook aandacht geven aan jullie relatie en blijf met elkaar in gesprek.

Lukt het je ondanks deze tips toch niet om hier zelf uit te komen? Dan is het zinvol deskundige hulp in te schakelen. Wij helpen jou bij het vinden van de psycholoog of therapeut die bij jou past en die jou gaat helpen jouw (innerlijke) evenwicht weer te herstellen zodat je weer van jouw kindje en het ouderschap kunt genieten.