Moederdag zonder moeder

In roerige tijden proberen we ons vast te houden aan fijne momenten en tradities. Een van deze tradities is Moederdag. Tijdens Moederdag eren we de vrouwen die moeders zijn. Je staat stil bij wat jouw moeder voor je doet en wat zij voor je betekent. Voor veel mensen is dit een dag om feestelijk aan te kleden met het geven van een cadeau of een verrassing aan zijn of haar moeder. Voor andere mensen is Moederdag een dag die gebruikt wordt om herinneringen op te halen aan een moeder die er helaas niet meer is. Deze mensen denken met weemoed en liefde aan hun moeder terug. Aan de vrouw die zo betekenisvol voor hen is geweest in hun leven.

Zo feestelijk en/of liefdevol als Moederdag voor sommige mensen kan zijn, zo pijnlijk kan deze dag zijn voor mensen die geen contact meer hebben met hun moeder. Voor hen is Moederdag een dag die gevuld kan zijn met pijn, gemis, verdriet, woede, onbegrip en misschien wel een onvervuld verlangen.

Verbroken contact

Er zijn situaties waarbij er geen contact meer is met de moeder omdat deze verbroken is vanwege een ruzie, een situatie die lastig op te lossen is, of een bepaalde levenskeuzes (zoals partner of leefstijl) die wordt afgewezen. In deze situatie staat er iets tussen het contact van moeder en kind in. Ook dit kan betekenen dat je als kind een ‘Moederdag zonder moeder’ hebt.

“Normaal bel je je moeder als je iets hebt met de kinderen, maar ik kan dat niet. Dagelijks denk ik aan haar en weet ik niet goed wat ik er mee moet.” Lisanne, 28 jaar.

Moederschap

Je moeder heeft jou negen maanden lang in haar buik gedragen. Deze negen maanden ben je intens dichtbij elkaar. In haar buik groeide je, leerde je haar stemgeluid en geur kennen, voelde je haar warmte en was haar hart dicht bij jou. Om je ter wereld te kunnen en mogen brengen moest je moeder door een heftig en pijnlijk proces. Zij heeft jou het leven gegeven. Dit is een gift die gepaard lijkt te gaan met een soort eeuwige dankbaarheid, of misschien wel ‘schuld’, die niet terug te betalen is.

Moeders zijn er onder andere voor de kusjes en de knuffels, maar ook voor de emotionele aanwezigheid die belangrijk is voor de ontwikkeling van een kind. Deze emotionele aanwezigheid zorgt ervoor dat een kind zich onvoorwaardelijk verbonden en geliefd voelt. Dit is een fundament waarop een kind verder kan bouwen: het kind kan dan werken aan het ontwikkelen van zelfvertrouwen, nieuwe vaardigheden, kan omgaan met tegenslagen en durft uitdagingen aan te gaan. Iedere moeder heeft zelf een moeder als voorbeeld gehad, dit kan een biologische moeder zijn, maar kan ook een stiefmoeder zijn of een andere vrouw die deze rol vervuld heeft. Wanneer de moeder, in welke vorm ook, emotioneel beschikbaar heeft kunnen zijn voor haar dochter, heeft deze veel kunnen geven aan het kind. Op het moment dat deze dochter heeft kunnen ontvangen en zichzelf dus heeft durven te ontwikkelen kan zij, als dochter van deze moeder, dit weer doorgeven als moeder aan haar eigen kind.

Geven en ontvangen

“Ik heb altijd gedacht dat het normaal was dat ik mij alleen maar aan het aanpassen was, zodat ik het mijn moeder naar de zin maakte. Nu besef ik dat dit niet gezond is en dat ik daarom zoveel moeite heb om mijn grenzen aan te geven.” – Maaike, 31 jaar.

Het niet kunnen terugbetalen van de ‘schuld’ aan je moeder valt uit te leggen aan de hand van de contextuele therapie van Ivan Boszormenyi-Nagy. Vanuit de contextuele therapie wordt er gekeken naar het balans van geven en ontvangen. Zo heeft een kind het recht om te ontvangen (zorg en liefde), maar heeft deze zeker ook het recht om te geven. Dit moet zorgen voor een balans, of gezinsevenwicht, die goed voelt voor iedereen binnen het gezinssysteem. Voor ieder gezin kan dit een ander soort balans betekenen, immers is iedereen verschillend. Wanneer dit gezinsevenwicht er niet (meer) is, betekent dit meestal een disbalans in het geven en/of ontvangen.

Uit evenwicht

Binnen ieder gezin ontstaat als het ware een gezinsstructuur. Deze structuur zorgt ervoor dat er een soort verdeling binnen een gezin is. Deze verdeling bepaalt welke rollen aanwezig zijn en bepaalt wie het gezag draagt. Moeders hebben veelal de taak van het zorgen en emotioneel beschikbaar zijn.

Hoe de rollen verdeeld zijn verschilt per gezin. In sommige gezinnen zijn deze grenzen heel erg strak neergezet, in andere gezinnen zijn deze grenzen vager. Zolang het gezinsevenwicht er is, zal dit geen problemen opleveren. Maar wanneer een gezin uit evenwicht raakt kan dit ziekmakend zijn of moet een kind er (veelal op volwassen leeftijd) voor kiezen het contact te verbreken zodat hij of zij niet onder de ontstane druk bezwijkt.

Door het verstoorde gezinsevenwicht kan het zijn dat het kind te weinig ruimte heeft voor de eigen ontwikkeling. Het lijkt binnen het gezinssysteem dat je bijna hetzelfde moet denken als de rest, of misschien zelfs wel hetzelfde moet voelen. In andere gezinssystemen kan het zijn dat de verbondenheid onderling minder wordt ervaren en ben je meer een individu samen met andere individuen, dan dat jullie een gezin vormen. Binnen zo’n systeem lijkt het alsof er weinig tot geen interesse voor je is, je de meeste dingen zelf moet regelen en weinig steun hoeft te verwachten.

“Mijn moeder zei vaak tegen mij: “Doe jij dat maar niet, dat kun jij toch niet aan”. Ik hoor het haar nog steeds tegen me zeggen.” – Dianne, 42 jaar.

Stilzwijgende relatie

Ondanks dat je misschien geen contact meer hebt met je moeder, voel je alsnog de verbondenheid. Wellicht hoor je steeds haar stem, herken je haar in jezelf. Je kan je afvragen hoe zij zou reageren op bepaalde vragen of ben je in je hoofd nog steeds bezig met de onuitgesproken ruzies, mis je haar aanwezigheid of is er nog steeds ergernis bij de gedachte aan haar. Hier is sprake van een stilzwijgende relatie. Je hebt geen contact, maar de relatie blijft bestaan. De invloed die het kan hebben op het dagelijks leven verschilt. Ondanks dat je geen contact meer met haar hebt kan het je nog steeds uit evenwicht halen. Wanneer dit gebeurt heeft dit vaak invloed op jouw liefdesrelatie en/of de relatie met je eigen kinderen. Dit kan mogelijk voor stress, strubbelingen of problemen in deze relaties zorgen. Het kan dan lastig zijn om dit te doorbreken. Wanneer je merkt dat het verbroken contact met je moeder invloed uitoefent op je huidige relaties kan het fijn zijn om hier hulp bij te zoeken. De juiste hulp kan zorgen voor een nieuw evenwicht en pakt het probleem aan bij de kern.

Bij contextuele therapie wordt er gezocht naar ‘verdiende vrijheid’. Er wordt gekeken naar wat je wel hebt mogen ontvangen, wat je hebt moeten missen of wat je bent kwijtgeraakt. Er komt meer begrip voor jezelf en voor wat geweest is. Samen met de therapeut ga je op zoek naar een positie waarin je de ruimte ontdekt voor persoonlijke groei, verbetering van kwaliteit van leven in positieve verbondenheid met jezelf en met anderen. Door nieuwe inzichten kom je in jouw kracht te staan, kun je je los maken van wat ooit was en doorgroeien tot de persoon die je kan en wil zijn.