Moederdag voor vrouwen die ongewenst kinderloos zijn

Bijna Moederdag. Zomaar een dag, die je veel of juist weinig aanspreekt. Iedereen heeft een moeder, maar helaas is niet iedereen die moeder had willen zijn (of vader) het uiteindelijk geworden. Misschien ben jij daar één van.  Zo’n tien procent van de stellen blijft kinderloos. En voor een deel van hen is hun ongewenste en ongewilde kinderloosheid iets heel verdrietigs. Dan is Moederdag niet zomaar een dag. Omdat het bijna Moederdag is schrijf ik, Anke, therapeut bij Psychologen Nederland, voor al deze moeders zonder kinderen, graag een bijdrage.

Om te beginnen vind ik het belangrijk te noemen dat ik geen ervaringsdeskundige ben als het gaat om ongewilde kinderloosheid. Vanuit mijn eigen ervaring weet ik wel dat zwanger worden, (gezonde) kinderen krijgen én houden niet vanzelfsprekend is. Maar ik prijs mijzelf gelukkig als mama van kinderen die er mochten komen. “Weten hoe het is” doe ik dus niet – ik baseer mij (slechts) op wat ik me kan voorstellen en op basis van verhalen van vrouwen die ik mocht ontmoeten.

Omdat ik in mijn praktijk onder andere mensen begeleid die een ingrijpend verlies hebben meegemaakt, op welk levensgebied dan ook, ontmoet ik ook mensen zoals jij, met een groot en onvervuld verlangen.

Kinderloosheid heeft vele oorzaken die soms wel en soms niet zijn aan te wijzen. Het betekent niet alleen dat je geen kinderen hebt gekregen, terwijl je dat wel graag had gewild. Het betekent ook dat je geen moeder (of vader) mocht worden. De impact daarvan is vaak veel groter dan door anderen, die niet in hetzelfde schuitje zitten , wordt gedacht.

Ten eerste is er vaak de lange weg die je als vrouw of als stel met een onvervulde kinderwens hebt  afgelegd. Vaak zijn er jaren voorbij gegaan, waarin is geprobeerd, verwacht, gehoopt en waarin allerlei keuzes onderweg zijn gemaakt. Bijvoorbeeld de keuze voor wel of geen ondersteuning vanuit vruchtbaarheidsbehandelingen in het ziekenhuis. Behandelingen die vaak ver weg liggen van de oorspronkelijke romantische verwachting dat een kindje vanuit liefde en wens ‘vanzelf’ wordt geboren.

Misschien herken je je in verhalen over slopende maanden, waarin vrouwen gebukt gaan onder de impact van hormonen, er nog slechts op de agenda en met één enkel doel gevreeën wordt, waarna vervolgens weken volgen van afwachten en teleurstelling. Ik heb eens iemand horen zeggen: “Ik had geen ruimte meer voor iets anders: mijn werk, mijn relatie, mijn sociale leven, ik kon nergens meer energie voor opbrengen. Mijn leven bewoog zich tussen hoop en vrees.”

Met name de onbekende uitkomst vraagt veel. Immers als je weet waar je het voor doet. Als je zeker weet dat alle inzet uiteindelijk wordt beloond dan zou het veel makkelijker zijn. Maar juist het niet weten, maakt dat er steeds opnieuw moet worden afgewogen:  hoe lang blijven we proberen, investeren en tegen welke (soms letterlijke) prijs. Ook het moment van opgeven, het accepteren van dat het is wat is, is iets wat als heel moeilijk wordt ervaren. Veel vrouwen in deze situatie hebben hulp nodig om verder te kunnen. Een therapeut, maar ook contact met andere vrouwen in dezelfde situatie wordt vaak als steunend ervaren.

Verhalen van anderen die ook lang hebben moeten wachten op een kindje, maar uiteindelijk wel moeder werden, helpen vaak niet. Want of dit ook voor jou geldt – dat kan niemand je beloven.

Het krijgen van kinderen biedt een duidelijk perspectief. Het geeft naast zorgen, veel plezier, een invulling van je dagen en jaren. Het geeft een doel om je kinderen groot te brengen in liefde en verbinding en dit is ook voor later. Ook als de kinderen eenmaal de deur uit zijn – zijn kinderen, waar ze ook wonen, een wezenlijk onderdeel van je bestaan. Het leven is doorgegeven. Kinderen stellen je, onbewust, voor veel nieuwe ontwikkelingskansen. Als dat er niet is betekent dit voor veel mensen leegte. Niet alleen op de korte termijn, maar ook zeker op de lange termijn.

Het opbouwen van een ander toekomstperspectief, want natuurlijk zijn er andere mooie dingen, vraagt vaak veel energie. Want je had het zo graag anders gewild, en bent er zo lang vanuit gegaan dat jouw tijd nog zou komen.

Ik weet dat ook de sociale levens van mensen die ongewenst kinderloos zijn gebleven onder druk komen te staan. Andere mensen krijgen wel kinderen en kleinkinderen en besteden daar tijd aan. Als vriendinnen zijn bevallen is het confronterend en pijnlijk iemand blij en gelukkig te zien met haar baby – ook al wens je dit iemand best toe. Je had het jezelf ook zo gewenst.

Ongewilde kinderloosheid gaat over rouw zonder mooie herinneringen. Hoe intens verdrietig het verlies van een dierbare ook mag zijn – er was een tijd dat je samen was. Kinderloosheid heeft dit niet. Het betreft loslaten van een beeld, een plaatje, een fantasie, een voorstelling – zonder dat die er ooit was – voor velen die graag moeder hadden willen worden, was ie meer levendig dan al het andere. Dit betekent dat het lastig is de rouw vorm te geven. Waar men bij het verlies van een dierbare stil kan staan bij de geboortedag of sterfdag en middels een ritueel kan vormgeven, is ook dit bij ongewenste kinderloosheid moeilijk. En vaak is ook de omgeving er minder mee bezig. Soms wordt er niet eens geweten door familie en vrienden dat de onvervulde kinderwens iets is waarover verdriet blijft voortbestaan.

Net als bij andere mensen in rouw besteed ik tijdens therapie aandacht aan je verhaal. Een verhaal van verlies moet vaak heel vaak worden verteld. In de sociale omgeving voel je je misschien ongemakkelijk, een last voor anderen. Ik help je om woorden te vinden voor alle gevoelens van pijn, boosheid, jaloezie en verdriet – en pas als het zover is werken we aan een nieuw perspectief waarin het gemis een plek mag hebben.

Op deze Moederdag denk ik aan alle ‘moeders zonder kinderen’.