Ervaar jij ook wel eens (prestatie)druk in je leven? Dit kunnen we leren van een topsporter

We ervaren allemaal wel eens de druk om te presteren. Misschien wel opgelegd door onszelf of door onze werkgever. Binnen de topsport is deze prestatiedruk continu aanwezig. Topsporters worden dan ook gedwongen hiermee te leren omgaan. Aron Romeijn, schaatser in Team IKO, kan dit volledig beamen. Waar we hem vorige week uitgebreid spraken over de juiste mindset binnen de topsport, spreken we hem deze week over het omgaan met de prestatiedruk.

Hi Aron, de prestatiedruk in de topsport is hoog. Dat is natuurlijk geen geheim. Hoe vind je dat?
‘Ik vind het normaal. Het hoort erbij, anders was het wel gewoon lekker bewegen en fit blijven met elkaar. De prestatiedruk is nou eenmaal een groot onderdeel van de topsport. Maar in de juiste proporties vind ik de prestatiedruk vooral iets positiefs. In mijn ogen heb je namelijk twee soorten prestatiedruk: gezonde en ongezonde. Zolang de prestatiedruk gezond is en je vooral intrinsiek gemotiveerd bent voor een bepaalde prestatie, kun je die druk juist voor je laten werken om meer uit jezelf te halen. Het wordt ongezond op het moment dat de externe verwachtingen of de verwachtingen die je hebt van jezelf te hoog zijn en je daaraan ten onder gaat. Ik heb ook zeker wedstrijden gereden waarbij het slecht ging, omdat ik de lat te hoog legde en mijn gedachten compleet afdwaalde. Ik was de focus kwijt en dan komt de angst om te falen om de hoek kijken.’

Op dit moment gaat het heel goed met je. Wat heb je gedaan om te leren omgaan met de prestatiedruk?
‘Klopt, ik zit er goed in. Ik zit goed op mijn plek en daardoor ook goed in mijn vel. Als ik me namelijk fijn voel in mijn omgeving en me op mijn gemak voel, hoef ik nergens tegenop te boksen en heb ik niet zo’n last van de prestatiedruk. Daarnaast geloof ik erin dat je jezelf kunt trainen de verwachtingen van je af te laten glijden, zodat je in die focus blijft. Ik ben mezelf elke keer opnieuw gaan afvragen: wat doet die prestatiedruk met mij? Wat gebeurt er? Kan en wil ik daar iets aan doen? Waar liggen mijn verbeterpunten? Ik ben dus gaan reflecteren op mezelf en mezelf blijven uitdagen om er vervolgens anders mee om te gaan. Dat is soms een proces van jaren. En als je dan denkt dat je het onder de knie hebt, verval je er soms toch weer in.’

Dat lijkt me lastig…
‘Dat blijf ik confronterend vinden inderdaad. Toch heb ik geleerd om dit soort situaties te accepteren. Maar ook het de ruimte te gunnen en het juist niet weg te duwen. Want juist dan krijgt het een negatieve lading en is het moeilijk het van je af te laten glijden. Zoals mijn vader altijd zei: ”van vallen leer je”. Het hoort simpelweg bij de topsport, maar ook bij het leven. Dat maakt het overigens niet altijd makkelijker.’

Hoe zie jij andere mensen of topsport collega’s omgaan met die prestatiedruk? Kunnen we daar nog iets van leren?
‘Zeker! Ik denk dat we altijd kunnen leren hoe mensen bepaalde gewoonten aanleren. Dat is wat het uiteindelijk is: nieuwe gewoonten aanleren. Maar wat werkt, is tegelijk voor iedereen weer anders. Markt Tuitert vertelt in zijn boek dat hij het zichzelf heeft aangeleerd om richting wedstrijden altijd een dolletje te blijven maken met de mensen om zich heen. Juist om zichzelf niet helemaal te verliezen in de wedstrijden. Daar herkende ik mezelf in en leerde daarvan het ontzettend belangrijk is om me te blijven richten op het plezier. Niet alleen op de prestatie en/of het doel. Het houdt het menselijk om de interactie te blijven houden met je team en de mensen om je heen. Ik ben tegelijk namelijk ook nog gewoon een mens die aan het leven is. Je ziet topsporters, maar ook mensen in het zakenleven, zichzelf soms opsluiten met maar één doel voor ogen. Dat is geen lange termijnstrategie. Op een gegeven moment breekt dat je op en dan is de weg terugvinden ontzettend lastig. Dat zie je ook bij mensen met een burn-out.’

Wat werkt er nog meer voor jou om niet ten onder te gaan aan de prestatiedruk en bijvoorbeeld ook in een burn-out terecht te komen?
‘Op het moment dat iets in een training bijvoorbeeld niet lukt, vind ik het lastig om te ontspannen. Dat heeft vooral te maken met hoe belangrijk iets maak op dat moment. Dat gaat dan ten koste van mezelf. De truc is dan om het te downsizen en het vooral te relativeren. De tattoo van Peter Sagan vind ik daar een mooi voorbeeld van. Hij heeft op zijn buik de tekst: ‘why so serious?‘. Dat soort dingen zetten een hoop in perspectief en geeft ook een bepaalde ontspanning. Maar daarnaast laat ik me ook elke week masseren. Naast dat het fysiek noodzakelijk is, is dit voor mij ook een moment van ontspanning. In wedstrijdweekenden neem ik ook wel eens contact op met een psycholoog als ik door de bomen het bos niet meer zie. Een psycholoog helpt me dan weer met het vinden van mijn focuspunt. En ook het besteden van tijd aan hobby’s zorgt voor ontspanning. Ontspanningsmomenten halen je uit je bubbel en zijn nodig om er vervolgens weer keihard voor te gaan. Dat geldt voor alles in het leven.’

Als we specifiek kijken de prestatiedruk binnen de topsport. Welke stappen wil je daar nog in zetten?
‘Mijn oude materiaalman zei altijd: ”Als je denkt dat je er bent, ben je er al geweest”. Als 15-jarig jongetje begreep ik daar toen nog niet zoveel van. Alleen is het zo logisch. We zijn namelijk nooit uitgeleerd. Als je denkt dat je dat wel bent, ontwikkel je je ook niet meer verder. Ik geloof erin dat je prestaties je altijd weer op een nieuw level brengen en dat level zorgt ook weer voor de nodige uitdagingen. Die constante zelfreflectie en echt eerlijk naar jezelf durven blijven kijken is hierbij belangrijk.’

Bedankt Aron, hier zitten zeker bruikbare lessen in. Is er nog iets wat je zou willen meegeven?
‘Omarm de prestatiedruk en verzet je er niet tegen. Accepteer dat die er nou eenmaal is en je zult zien dat die een meer positievere lading krijgt en daarmee makkelijker van je afglijdt. Tuurlijk, dit klinkt allemaal als mooie tegeltjeswaarheden. Onthoud daarom ook dat het meteen voor elkaar krijgen niet altijd meteen gaat. Zoek daarom altijd naar wat voor jou het beste werkt.’

Tot de volgende keer!