De J van Jaloezie
Filosoof Aristoteles weet het mooi te omschrijven: ‘jaloezie is pijn die wordt veroorzaakt door het geluk van anderen’. Jaloezie is een gevoel waarbij je ‘iets’ (ook) wil hebben dat een ander bezit. Dat kan heel breed zijn en gaan om materiële zaken, maar ook over eigenschappen, prestaties of relaties.
Ten eerste even wat geruststelling, voordat je je al te slecht voelt over je jaloerse gevoelens: jaloezie is heel normaal en heel menselijk. We hebben er allemaal in bepaalde mate mee te maken. Iedereen heeft wel eens dat knagende gevoel ervaren waarbij je denkt dat je iets mist, dus je hoeft je niet bezwaard te voelen als je af en toe een beetje jaloezie voelt. Soms kan jaloezie zelfs best een positief effect hebben: het kan een drijfveer zijn om ergens naartoe te werken.
Wij kunnen je helpen
Direct de juiste hulp van een psycholoog die bij jou past
- Gekwalificeerde psychologen
- Al 47.242 mensen geholpen
- Snel en persoonlijk
- Geen wachtlijst
Het probleem met jaloezie
Helaas zorgt jaloezie vaak juist voor de nodige problemen. Dat kan in je relatie of een vriendschap zijn, maar ook op school of op je werk. Het kan stress geven, omdat je denkt: ik moet beter mijn best doen om dat ook te krijgen. Of het kan een wig drijven tussen jou en een naaste, omdat je niet blij voor diegene kan zijn als iets goed gaat.
Jaloezie of afgunst?
Jaloezie wordt vaak verward met afgunst. Het zijn begrippen die sterk op elkaar lijken, maar er zit verschil tussen de twee: jaloezie betekent namelijk dat je iets ook wil hebben dat een ander heeft, terwijl afgunst betekent dat je wil dat een ander het niet heeft en jij wel.
Psychologen Nick Haslam en Brian Bornstein deden onderzoek naar de herkomst van zowel jaloezie als afgunst en ontdekten dat de bron van deze twee gevoelens sterk verschilt. Als mensen jaloers zijn heeft dat volgens het onderzoek vaak te maken met gevoelens van bedrogen worden, wantrouwen, afwijzing, dreiging en eenzaamheid. Als mensen afgunstig zijn daarentegen, heeft het te maken met schaamte, een gevoel van mislukking en ontevredenheid met zichzelf en/of een verlangen.
Hele andere gevoelens dus eigenlijk. Dat jaloezie en afgunst zo verschillen is wel goed om te weten. Het helpt je wel om te herkennen waar die nare steken die je voelt vandaan komen – uit jaloezie of afgunst reageren kan namelijk weleens vervelend uitpakken.
De rol van de psycholoog
Binnen de psychologie wordt vaak gesproken van drie typen jaloezie: irrationele jaloezie, rationele jaloezie en ziekelijke jaloezie.
- Irrationele jaloezie: Jaloezie die gevoed wordt door eigen onzekerheid en gevoelens van tekortkoming. Voorbeeld: je denkt dat je partner vreemdgaat, terwijl daar geen aanwijzing voor is.
- Rationele jaloezie: Er is een aanwijsbare reden voor je jaloezie – iemand krijgt iets wat jij ook zou willen. Voorbeeld: je collega krijgt de baan die jij wilde hebben (in deze situatie zou je dat dus afgunst noemen).
- Ziekelijke jaloezie: Jaloezie die zo extreem is dat het leidt tot problemen en je leven gaat beheersen.
Over die laatste vorm: je kunt zelf een hoop doen om ‘gewone’ jaloezie te temmen, maar op het moment dat het je leven gaat beheersen – en je misschien zelfs last krijgt van lichamelijke klachten zoals duizeligheid, paniekaanvallen of hoofdpijn – dan is het tijd om hulp te zoeken.
Jaloezie van collega’s
De ene collega verdient meer dan de ander, de baas geeft de leukste taken altijd aan haar favorieten – de werkvloer is een broedplaats voor jaloerse of afgunstige gevoelens. Het probleem is dat jaloers reageren op de beloningen van een ander je op werk niet verder gaan brengen.
Hoe hou je dat groene monster dan bij jezelf weg? Vijf tips:
1. Besef dat je jaloers bent.
Het gebeurt maar al te snel dat die jaloerse gevoelens zich vermommen als boosheid op een ander, of misschien heb je de neiging om het succes van de ander naar beneden te halen. Dat is je brein dat probeert zichzelf een positief gevoel te geven, maar eigenlijk destructief bezig is. Je bent niet boos, je kijkt niet neer op iemand – je bent gewoon een beetje jaloers. Dat is oké.
2. Onderzoek je jaloerse gevoel.
Waar ben je precies jaloers op? Dat je collega goed in de groep ligt, of dat diegene waardering krijgt van je baas, of juist dat hij/zij zo goed is in zijn of haar werk? Jaloezie vertelt je iets over wat jij zou willen hebben – het is goed om te weten wat dat dan precies is. Dan kan je die energie die je nu steekt in jaloezie gebruiken om dat succes op een bepaalde manier ook te krijgen.
3. Stop (zoveel mogelijk) met vergelijken.
Vergelijken gaat heel automatisch natuurlijk – zeker als je jaloers bent op iemand met wie je direct samenwerkt. Jaloezie kan komen uit angst dat je minderwaardig bent aan je collega. Je moet alleen wel bedenken dat diegene een ander proces heeft doorgemaakt dan jij, een ander leven heeft, andere voordelen en nadelen. Jullie situaties zijn simpelweg niet hetzelfde, dus je kan van jezelf niet exact hetzelfde succes verwachten.
4. Wees blij voor het succes van de ander.
Misschien wel het allermoeilijkste, maar ook de tip die je het meest gaat brengen. Kijk eens goed naar die collega: de kans is groot dat hij/zij hard werkt en best een beetje succes verdient. Als je collega straalt door het succes en je kijkt zonder die groene lens van jaloezie, kan je vast (een beetje) blij voor iemand zijn.
5. Voel je niet schuldig.
Voel je niet te schuldig over die jaloerse gevoelens, dat houd je niet tegen. Maar zorg dat het je relaties niet in de weg gaat staan.
