De I van Intimiteit: Wat moet je weten?

De I van Intimiteit

Intimiteit is zo’n vage, veelomvattende term dat we eerst even moeten bespreken wat we er precies onder verstaan. De Dikke van Dale noemt het bijvoorbeeld vertrouwelijkheid, maar Wikipedia heeft het over een ’ervaring van verbondenheid tussen mensen op lichamelijk, emotioneel of spiritueel vlak’.

Intimiteit als term is voor meerdere interpretaties vatbaar dus. Ook binnen de psychologie geldt intimiteit als een rekbaar begrip, maar in de basis heeft het altijd te maken met een gevoel van vertrouwelijkheid en verbondenheid.

“Intimiteit is naar mijn idee je verbonden voelen met de ander, je bij iemand veilig te voelen en je behoeften en gevoelens met hem of haar te kunnen delen”, vertelt Psyned psycholoog Carmen Seegers. Zij bekijkt intimiteit vanuit de hechtingstheorie van psycholoog John Bowlby. Deze theorie stelt dat we vanaf onze geboorte een instinctieve behoefte hebben aan intiem contact. Binnen dat contact bestaan een aantal basisbehoeften: onder andere acceptatie, nabijheid, waardering, begrip, je geliefd voelen en je veilig voelen.

Fysieke of emotionele intimiteit?

Intimiteit is een breed begrip. Het gaat bijvoorbeeld om de kleine gewoontes die je met je partner hebt opgebouwd, om de vrijheid en het vertrouwen dat je van je partner krijgt, maar het heeft ook alles te maken met lichamelijk contact, seks en aantrekkingskracht. Voor iedereen is de precieze invulling van intimiteit ook nog eens heel anders.

In theorie kan je wel een onderscheid maken tussen emotionele en fysieke intimiteit. Fysieke intimiteit heeft te maken met lichamelijk contact, waaronder knuffelen, seks, liefkozingen en aanrakingen. Emotionele intimiteit is minder concreet en gaat over het gevoel van verbondenheid: de steun die je ervaart van je partner bijvoorbeeld, of je je begrepen, geaccepteerd en geliefd voelt, maar ook hoe open je kan zijn over wat je voelt.

Het theoretische onderscheid tussen lichamelijk en emotionele intimiteit betekent overigens niet dat deze in praktijk ook gescheiden zijn. In tegendeel, ze zijn sterk met elkaar verwikkeld, en het ene gevoel van intimiteit vloeit over in het andere.

Psycholoog Nine Lutgert: ‘fysieke en emotionele intimiteit zijn verbonden in een relatie; het een kan niet zonder het ander.’

Dat vind ook Psyned psycholoog Nine Lutgert belangrijk om te benadrukken: ”Het een kan niet zonder het ander. Beide vormen van intimiteit samen bepalen de mate van tevredenheid over een relatie.”

Wat doet een gebrek aan intimiteit in een relatie?

Een gebrek aan emotionele en/of fysieke intimiteit is problematisch in een liefdesrelatie. Als dat gevoel van verbondenheid weg is raken partners steeds verder van elkaar verwijderd. Het kan bijvoorbeeld voelen alsof je partner er niet voor je is, als je hem of haar nodig hebt.

Psycholoog Seegers ziet in de praktijk vaak dat mensen elkaar dan verwijten gaan maken. De ene partner klaagt bijvoorbeeld: ”Jij gaat altijd maar sporten en bent nooit thuis.” Die partner zegt dat dan waarschijnlijk vanuit een gevoel dat zij of hij het gevoel heeft te weinig contact te hebben met de partner; in essentie zegt diegene dus dat eigenlijk dat zij of hij de intimiteit met de ander mist.

Maar de ander vat zo’n opmerking vaak niet op die manier op: die hoort kritiek, dat zij of hij het niet goed doet. Misschien voelt de ander zich ook onbegrepen, alsof de partner haar of hem niet steunt in de behoefte om te sporten of tijd voor zichzelf te hebben.

Seegers: ”Als mensen een langere tijd niet goed communiceren met elkaar over hoe ze zich voelen en wat ze van de ander nodig hebben, wordt de emotionele verbondenheid veel minder. Dit kan ervoor zorgen dat mensen minder voor elkaar gaan voelen of elkaar ‘kwijt lijken te raken’.”

Misverstand: intimiteit is alleen belangrijk voor romantiek

Intimiteit roept voor veel mensen als eerste een associatie op met een romantische relatie, maar eigenlijk is dit gevoel van vertrouwen en verbondenheid belangrijk voor alle relaties in je leven. Emotionele verbondenheid met een vriend of vriendin, of met een familielid, is net zo goed belangrijk.

Ook op lichamelijk vlak speelt de factor intimiteit een rol buiten je relatie. Lichamelijke intimiteit is buiten je relatie misschien niet seksueel, maar knuffelen en lichamelijke nabijheid spelen ook in familierelaties en vriendschappen een bepalende rol.

Hoe wordt in therapie aandacht besteed aan intimiteit?

Intimiteit komt overal in de behandeling bij een psycholoog terug. Logisch: hoe het gaat met de relaties in je leven is bepalend voor je welzijn, en intimiteit is een essentieel onderdeel van je relaties. Psycholoog Lutgert: ”Bij langer lopende individuele therapie ga je vaak ook met de psycholoog kijken naar de relaties uit je jeugd. Werd hierin voldaan aan je behoefte aan intimiteit? Bij relatietherapie probeer je uit te vinden wat er mist in de onderlinge intimiteit; vaak gaat het om leren je open te stellen voor de ander.”

Bij de EFT methode leren stellen om echt naar elkaar te luisteren en er voor elkaar te zijn.

Intimiteit kun je versterken door te communiceren over emoties en behoeften, zodat je begrijpt hoe de ander zich voelt en wat/hij zij nodig heeft. Emotionally Focused Therapy (EFT) is hier een zeer goede methode voor, die wordt gebruikt bij relatietherapie. Deze methode werkt vanuit de hechtingstheorie van psycholoog Bowlby en is gericht op het herkennen en bespreken van emoties. Stellen leren in deze therapie onder andere om echt naar elkaar te luisteren en er voor elkaar te zijn wanneer de ander bijvoorbeeld pijn of verdriet heeft.

Een stukje geschiedenis: de kracht van intimiteit

Dat intimiteit van levensbelang kan zijn, blijkt uit een experiment van de Oostenrijkse psychotherapeut René Spitz. Hij ontdekte in de jaren-40 van de vorige eeuw een verband tussen intimiteit en de lichamelijke ontwikkeling van baby’s. De wetenschapper vergeleek een groep baby’s die nagenoeg zonder aandacht opgroeiden in een weeshuis, met een groep baby’s die liefdevol werden verzorgd door hun moeder.

Na een tijdje bleek dat de kinderen in het weeshuis achterbleven in hun psychische en lichamelijke ontwikkeling. Bovendien was een derde van de kinderen in het weeshuis al na een jaar overleden, een bovengemiddeld hoog cijfer.

Geen wonder dus dat we intimiteit zo sterk missen in een relatie als dit verdwijnt: we missen een essentieel onderdeel van onze menselijke behoefte.

Heb je zelf het gevoel dat je intimiteit mist in je relaties, en weet je niet hoe je dit op moet lossen? Communiceren over je behoeftes is vaak de eerste stap. Mocht je verdere hulp nodig hebben, schroom niet om ons te bellen. Ons verwijsteam bespreekt graag met je waar het probleem kan zitten en of therapie zou kunnen helpen.

© 2018 – Psychologen Nederland