Faalangst

Wat is faalangst?

Faalangst is de angst om te falen. Je bent bang dat iets niet lukt. Bijna iedereen heeft hier weleens last van, vooral in situaties waarin je moet presteren. Je voelt deze angst bijvoorbeeld als je iets moeilijks moet doen en het graag goed wilt doen, zoals een presentatie geven, een toets maken of een belangrijke opdracht voor werk afronden.

Faalangst is in de DSM (het diagnostiek handboek) niet opgenomen als op zichzelf staande stoornis, maar het is toch een bekende vorm van angst. Het komt vaak voor bij mensen met een sociale- of gegeneraliseerde angststoornis. Je kan gedachten hebben zoals: ‘Ik ben niet goed genoeg’, ‘Ze vinden me vast niet aardig’ en ‘Ik kan er net zo goed niet aan beginnen, want ik haal het toch niet.’

Symptomen faalangst

De symptomen van faalangst lijken erg op die van angst. Je kan last hebben van:

• Hartkloppingen;
• rood aanlopen;
• hyperventilatie;
• slapeloosheid;
• hoofdpijn;
• veel piekeren;
• denken dat anderen beter zijn;
• onder je kunnen presteren;
• denken dat complimenten niet gemeend zijn;
• uitstellen;
• situaties vermijden;
• perfectionisme.

Extreme faalangst

Soms is de faalangst zo sterk dat het je helemaal blokkeert. Je wilt het liefst wegrennen en er niet aan beginnen, omdat je denkt dat het toch niet zal lukken. Deze angst zorgt er juist voor dat je vaak minder goed presteert.

Soorten faalangst

Wanneer iemand last heeft van faalangst, verschilt per persoon. We kunnen drie verschillende soorten faalangst onderscheiden: cognitieve faalangst, sociale faalangst en motorische faalangst.

Cognitieve faalangst

Bij deze vorm van faalangst ben je er bang voor dat jouw kennis niet voldoende is. Je bent bang dat je niet goed geleerd hebt. Deze angst kan je bijvoorbeeld hebben als je een examen moet afleggen. Het kan ervoor zorgen dat je een aantal dagen voordat je het examen hebt al heel nerveus bent. Uiteindelijk kan de spanning op het moment van het examen zo hoog oplopen dat je dichtklapt en niet in staat bent om tijdens het examen goed te presteren.

Oorzaken van faalangst

Iedereen heeft de behoefte om gewaardeerd te worden door anderen en erbij te horen. Faalangst komt voort uit de angst om deze waardering te verliezen. Je bent bang dat als je een keer minder presteert, anderen jou ook minder waarderen.

Faalangst en prestatiedrang

In de maatschappij van vandaag ligt de nadruk op presteren: je moet goed scoren op school, een goede baan hebben en voldoen aan het perfecte plaatje. Dit kan veel druk geven. Omdat de verwachtingen zo hoog zijn, kan je het gevoel krijgen dat je er alleen toe doet als je zo goed mogelijk presteert. Hierdoor kan de angst om te falen ontstaan.

Ook het hebben van een functiebeperking, zoals bijvoorbeeld dyslexie, autisme of een visuele beperking, kan ervoor zorgen dat je sneller aan jezelf en je kunnen twijfelt. Misschien heb je het gevoel dat je jezelf moet bewijzen tegenover anderen.

Gevolgen faalangst

Gedachten ‘ik kan het niet’ of  ‘ik ben niet goed genoeg’ zorgen ervoor dat je moeilijker kan functioneren en maken je bang om te falen. Daardoor gebeurt precies wat je vreest, en kom je in een vicieuze cirkel terecht. Omdat je denkt dat je niet goed genoeg bent, krijg je de volgende keer meer stress. Dit zorgt ervoor dat je slechter presteert en denkt: ‘Zie je wel, ik kan het niet’. Soms ga je situaties uit de weg om schaamte of afwijzing te voorkomen.

Mensen met faalangst zijn bang voor vijf gevolgen van falen: schaamte, onzekerheid voor zichzelf, zorgen over de toekomst, verlies van interesse van anderen en het boos maken van anderen. Doordat zij deze gevolgen verwachten, voelen situaties vaak als meer bedreigend. 

Faalangst behandelen

Heeft faalangst te veel grip op je en hindert het je in je functioneren? Dan kan een psycholoog je helpen om je faalangst te overwinnen. Jullie onderzoeken samen de oorzaak van je faalangst en gaan aan de slag met de negatieve gedachten. Een effectieve manier om dit te doen is cognitieve gedragstherapie. Hierbij kijk je samen met je psycholoog naar hoe gedachten je gedrag beïnvloeden.

Tips tegen faalangst

Faalangst kan veel invloed hebben op je leven. Je durft bijvoorbeeld je mening niet te geven tijdens een vergadering, je presteert minder goed op school of op je werk, of je voelt dat je helemaal vastloopt. Dit kan je echt in de weg staan. De tips hieronder kunnen je helpen om je faalangst te overwinnen.

Tip 1: Je moet fouten maken om succesvol te kunnen zijn

‘Fouten’ hebben we nodig om te kunnen groeien. Eigenlijk kunnen we ook beter spreken over gewenste of ongewenste resultaten in plaats van goed of fout. Om tot het gewenste resultaat te komen moet je weten wat het ongewenste resultaat is. Je kan niet falen, alleen ongewenst resultaat behalen, waardoor je weet dat je iets moet veranderen om wel tot het gewenste resultaat te komen. Zie het falen niet als iets negatiefs, maar als iets waar je van kan leren en beter door kan worden.