Ouder-kindrelatie
In de eerste jaren van een kind spelen de ouders een belangrijke rol. Hoe een kind met zijn ouders omgaat, beïnvloedt zijn of haar ontwikkeling. In een gezonde ouder-kindrelatie ontwikkelt het kind zelfvertrouwen, leert het communiceren en leert het hoe het gezonde relaties aangaat. Als deze relatie verstoord is, mist het kind die veilige basis, wat tot veel problemen kan leiden. Vaak zien we dat kinderen met een verstoorde ouderrelatie worstelen met psychische problemen zoals angst, depressie en burn-out. Ook als volwassene valt daar nog aan te werken/wat aan te doen.
Snel de juiste hulp
- In ±15 minuten persoonlijk advies.
- Aandacht voor jouw verhaal.
- Gekoppeld aan een psycholoog die past.
Wat is een ouder-kindrelatie?
De relatie tussen ouders en kinderen begint al vanaf de geboorte en heeft veel invloed op hoe een kind opgroeit. Het gaat vooral over de hechting, hiermee bedoelen we de band tussen ouder en kind. In het begin hebben kinderen hun ouders voor alles nodig. Ze zorgen voor eten, liefde en veiligheid. Vanuit deze veilige basis gaat het kind de wereld ontdekken en worden ze steeds zelfstandiger. Dus een goede band zorgt voor een sterke basis, terwijl een slechte band voor problemen kan zorgen. Daarom is het belangrijk om deze band gezond te houden en elkaar langzaam los te laten naarmate het kind ouder wordt.
Soorten ouder-kindrelaties
Als ouder leg je de basis voor de volgende relaties van je kind. Het kind leert wat goed en fout is, hoe het moet communiceren, hoe het ruzies oplost en hoe het relaties onderhoudt. Als ouder speel je een grote rol in de ontwikkeling van het zelfvertrouwen en zelfbeeld van je kind. Dus de band tussen ouders en kinderen is erg belangrijk, of het nu tussen moeder-zoon, vader-dochter of andersom is.
Moeder-zoonrelatie
De moeder is meestal de eerste persoon met wie het kind een sterke band heeft. De band tussen moeder en zoon kan zo sterk worden dat ze een soort team vormen. Normaal gesproken wordt de twee-eenheid doorbroken door een derde persoon. In de meeste gevallen is dit de (biologische) vader, niet-biologische moeder of een ander belangrijk persoon in het leven van het kind. Als de derde persoon ontbreekt, kan dit de relatie tussen moeder en zoon verstoren. De zoon kan zich dan meer aan de moeder vastklampen waardoor het loslaten moeilijker wordt.
Moeder-dochterrelatie
De band tussen moeders en dochters is vaak heel hecht en kan een liefdevolle relatie zijn. Ze kennen elkaar door en door omdat ze veel met elkaar kletsen. Moeders en dochters vinden veel steun bij elkaar. Als de dochter ouder wordt, neemt ze meer afstand en deelt ze niet meer alle details over haar leven. Dit kan pijnlijk zijn voor de moeder. Omdat moeders en dochters elkaar zo goed kennen, hoor je ook wat niet gezegd wordt. Je hoort bijvoorbeeld 'Trek je dat echt aan?' en je weet dat ze bedoelt 'Doe iets anders aan'. Moeders kunnen hun dochters te veel willen corrigeren, en dat kan spanningen veroorzaken, omdat dochters niet altijd goed tegen kritiek kunnen.
Vader-zoonrelatie
De band tussen vader en zoon heeft meer invloed dan je misschien denkt. Vaders zijn vaak rolmodellen voor hun zonen, ze leren hen hoe je man bent. Daarnaast leren ze hun zonen hoe ze hun mannelijkheid kunnen omarmen, maar ook hoe je liefde en respect toont naar anderen. Hoe je vader een vrouw behandelt, is hierbij een belangrijke spiegel. Een goede vader-zoonband geeft de zoon zelfvertrouwen en helpt hem om goede relaties op te bouwen. Als de relatie verstoord is, kan dit de identiteit en de manier waarop de zoon relaties aangaat beïnvloeden, met zowel mannen als vrouwen.
Vader-dochterrelatie
De vader speelt een grote rol in het leven van zijn dochter. Hij daagt haar vaak uit en moedigt haar aan om nieuwe dingen te proberen. Als ze een goede band hebben, staat ze sterker in haar schoenen, heeft ze veel zelfvertrouwen en neemt ze zelf de regie van haar leven in handen. Als die band verstoord is, kan dat veel invloed hebben. Ze kan negatief reageren op mannen in haar leven en het moeilijk vinden om gezonde relaties aan te gaan en te onderhouden. Een afwezige vader kan haar ook veel stress bezorgen, wat de kans op een burn-out, angsten en depressies vergroot. Daarnaast kan de dochter worstelen met het gevoel dat ze nooit goed genoeg is.
Gezonde ouder-kindrelatie
Een gezonde ouder-kindrelatie biedt het kind een gevoel van veiligheid, (zelf)vertrouwen en liefde. Van een goede ouder-kindrelatie leert het kind goed te communiceren, empathie en gezonde relaties aan te gaan, zowel vriendschappen als liefdesrelaties. Maar een goede band met de ouders zorgt ook voor een goede mentale gezondheid. Zo leren ze hoe ze met stress en tegenslagen om kunnen gaan. Kortom, een gezonde ouder-kindrelatie zorgt ervoor dat het kind tot een gezonde volwassene opgroeit.
Verstoorde ouder-kindrelatie
Hechtingsproblemen komen vaak voor bij kinderen die mishandeld, verwaarloosd of blootgesteld zijn aan huiselijk geweld. Ook kinderen van ouders met een onverwerkt trauma hebben hier vaker last van. Deze kinderen ervaren veel stress en angst door hun ouders. Er is weinig vertrouwen en het kind voelt zich niet veilig. Angstig of bedreigend gedrag van de ouders, niet troosten, uitlachen of onvoorspelbaar afwezig zijn, kan leiden tot een gedesorganiseerde hechting. Het kind krijgt weinig steun, blijft gestrest en leert niet hoe het met emoties moet omgaan. Dit maakt hen onzeker, geeft ze een laag zelfbeeld en zorgt voor moeite met emotiebeheersing. Kinderen met hechtingsproblemen hebben meer kans op psychische en gedragsproblemen, zoals angst en overmatig piekeren.
Ervaar jij moeite in je relaties?
Doe de hechtingstest en krijg direct inzicht in jouw hechtingsstijl.
Oorzaak verstoorde ouder-kindrelaties
Het is normaal dat als je kind volwassen wordt en dat zij zich losmaken van hun ouders. Voor kinderen betekent dit dat je je eigen identiteit ontdekt, je eigen weg gaat en je eigen fouten maakt. Voor de ouders betekent dit loslaten en je kind zijn of haar weg laten gaan. Dit zorgt voor een tijdelijke verstoring van de ouder-kindrelatie. Normaal gesproken herstelt de band zich weer en is er weer een gezonde balans. Maar in dit proces kunnen ook grote verstoringen ontstaan. Dan spreken we over een verstoorde ouder-kindrelatie. Dit kan door verschillende redenen komen:
Samengesteld gezin
Steeds meer mensen vormen samengestelde gezinnen, zo zijn er bijna 200.000 in Nederland. Het is best een uitdaging om twee gezinnen samen te voegen. Ieder gezin heeft zijn eigen verleden, gewoontes en verwachtingen. Je moet eigenlijk opnieuw een stabiele en veilige omgeving creëren. Ook moeten de kinderen heen en weer reizen tussen het nieuwe gezin en de andere ouder, wat best veel aanpassingsvermogen vraagt. Elk huishouden heeft andere regels, en de kinderen krijgen vaak bonusouders en –broers en zussen bij, waar ze ook aan moeten wennen.
Afwezige ouder
Een kind verlangt naar bevestiging, troost en liefde van zijn ouders. Maar sommige ouders kunnen dit niet geven, misschien omdat ze het zelf nooit hebben gehad. De ouder geeft wat hij/zij kent: een gevoel van leegte, wanhoop en afwezigheid. Het kind voelt dit en doet zijn best om voor de ouder te zorgen. Ze zetten hun eigen behoeftes opzij en passen hun gedrag aan om de ouder tevreden te stellen. Het kind probeert 'perfect' te zijn. Door het negeren van hun eigen behoeften en gevoelens, raken de kinderen uiteindelijk de weg kwijt in wie ze werkelijk zijn.
Dominante ouder
Dominante ouders hoeven niet altijd te straffen of te schreeuwen. Ze streven naar perfectie, willen alles controleren en doen zich beter voor als er bezoek is. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor het kind. Omdat de ouder alles bepaalt, leert het kind niet om zelfstandig te zijn. Het kind leert geen eigen keuzes te maken en cijfert zichzelf weg. Dominante ouders laten kun kinderen moeilijk los, waardoor deze kinderen pas later leren om voor zichzelf op te komen en voor zichzelf te zorgen.
Ouders met psychische problemen of verslaving
In Nederland groeien zo'n 900.000 kinderen op met een ouder die psychische problemen heeft en/of verslaafd is. Dat is ongeveer 1 op de 4 kinderen. Het kan heel lastig zijn om op te groeien met ouder(s) met psychische problemen of een verslaving. Kinderen krijgen niet altijd de steun en aandacht die ze nodig hebben. Thuis was geen veilige plek door het onvoorspelbare gedrag van hun ouders. Soms moesten ze veel huishoudelijke taken overnemen omdat hun ouder dat niet kon. Het kind leert zichzelf weg te cijferen en zich steeds maar weer aan te passen aan de behoeften van anderen. Daarnaast kampen de kinderen vaak met schuldgevoelens, schaamte, bezorgdheid en eenzaamheid.
Parentificatie
Er zijn twee vormen van parentificatie: emotioneel en instrumenteel. Bij emotionele parentificatie moet het kind emotionele zorg dragen voor een ouder of broer/zus, wat ervoor zorgt dat ze in de adviserende rol komen. Hierdoor voelen ze een druk om het probleem op te lossen. Bij instrumentele parentificatie neemt het kind huishoudelijke taken over en krijgt het een ouderrol die niet bij zijn of haar leeftijd past. Dit kan de ontwikkeling van het kind ernstig beïnvloeden. Ze durven later geen zinvolle relaties aan te gaan, zijn bang om emoties te delen en uiten hun zorgen niet. Ook raken ze in de war als iemand aandacht heeft voor hun behoeftes.
Verwaarlozing
Verwaarlozing is een vorm van kindermishandeling en heeft twee vormen: lichamelijk en emotioneel. Bij lichamelijke verwaarlozing krijgen kinderen niet de basiszorg die ze nodig hebben, zoals eten, schone kleren of een goede slaapplek. Emotionele verwaarlozing gebeurt als ouders niet genoeg aandacht, steun en liefde geven, of als kinderen huiselijk geweld zien. Dit heeft veel negatieve gevolgen: kinderen weten niet wat hun behoeften zijn, vermijden emotionele verbindingen en kunnen last krijgen van angsten of depressie.
Mishandeling
Mishandeling komt in drie vormen voor: lichamelijk, emotioneel en seksueel. Bij lichamelijke mishandeling slaan, schoppen, bijten, knijpen en/of krabben ouders hun kinderen. Dit kan leiden tot blauwe plekken, ziekenhuisopnames of zelfs overlijden. Emotionele mishandeling betekent dat een kind vaak wordt uitgescholden, vernederd of bang gemaakt. Seksuele mishandeling gebeurt als een ouder seksueel geweld gebruikt, zoals aanranding of verkrachting.
Gevolgen verstoorde ouder-kindrelatie
Kindermishandeling, in welke vorm dan ook, heeft grote gevolgen voor een kind. Thuis zou een veilige omgeving moeten zijn waar kinderen hun ouders kunnen vertrouwen. Als dit ontbreekt, kunnen kinderen een loyaliteitsconflict krijgen. Ze denken vaak dat het hun schuld is, waardoor ze zich schamen en schuldig voelen. Hierdoor durven ze er niet over te praten, wat hun zelfbeeld schaadt en hun zelfvertrouwen vermindert.
Ouders die hun eigen belangen vooropzetten, belemmeren de ontwikkeling van het kind. Mishandeling en verwaarlozing kunnen zelfs functies van de hersenen beschadigen, waardoor het kind voortdurend in een stressreactie (vecht, vlucht of bevriezen) reageert. Dit kan ervoor zorgen dat ze moeite hebben met beslissingen nemen, plannen, sociaal gedrag en het beheersen van impulsen.
De gevolgen van mishandeling en verwaarlozing blijven lang voelbaar. Kinderen kunnen last krijgen van een posttraumatische stress-stoornis en dissociatieve stoornis. Sommige slachtoffers zoeken toevlucht in alcohol of drugs, zelfverwonding of zelfmoord*. Er is een risico dat mishandelde of verwaarloosde kinderen later hun eigen kinderen ook (onbewust) mishandelen of verwaarlozen (intergenerationeel trauma, het trauma wordt doorgegeven), maar dit gebeurt niet altijd. In de meeste gevallen herstellen kinderen en mishandelen ze hun eigen kinderen niet.
* Denk je aan zelfdoding? Praat erover met de deskundige vrijwilligers van 113 Zelfmoordpreventie via de telefoon (0900-0113) of chat (24 uur per dag bereikbaar).
Luister de podcast Waar wacht je op?
Als je meer wil weten over hechting en hechtingsstijlen.
Hulp bij een verstoorde ouder-kindrelatie
Er zijn verschillende manieren om de verstoorde ouder-kindrelatie te herstellen. Een optie is gezinstherapie, waarbij een therapeut samen met het gezin de relaties onderzoekt: wat gaat goed en wat kan beter? Hoe de behandeling er verder uitziet hangt af van de uitdagingen van het gezin. Een andere mogelijkheid is een familieopstelling. Hierbij worden (on)bewuste familiepatronen in kaart gebracht, zodat je ontdekt wat je tegenhoudt en waarom je niet lekker in je vel zit. Daarnaast kan systeemtherapie helpen. Dit is een vorm van gezins- en relatietherapie die zich richt op het begrijpen en oplossen van problemen in de interacties met anderen. Wil je weten wat we voor je kunnen betekenen? Plan een gratis adviesgesprek of bel 085 - 4014 720.
Deze psychologen helpen je graag bij Ouder-kindrelatie
Bekijk hun profiel en plan je gratis adviesgesprek in.
AnushkaWardenaar
Behandelt:
Angst, Depressie, Relatieproblemen (individueel), Burn-out en meer
Talen:
LoesDols
Behandelt:
Relatieproblemen (individueel), Burn-out, Stress- en spanningsklachten, Problemen rondom zwangerschap en meer
Talen:
Floorvan den Eijnden
Behandelt:
Overgangsklachten, Hoogbegaafdheid, Angst, Slaapproblemen en meer
Talen:
BertBavelaar
Behandelt:
Stress- en spanningsklachten, Agressie, Body Dysmorphic Disorder, Posttraumatische stressstoornis (PTSS) en meer
Talen:
FrancineWong Loi Sing-Witz
Behandelt:
Problemen rondom zwangerschap, Stress- en spanningsklachten, Depressie, Relatieproblemen (individueel) en meer
Talen:
Petravan Assen
Behandelt:
Negatief zelfbeeld, Stress- en spanningsklachten, Overgangsklachten, Chronische ziekte en meer
Talen:
LizaOmran
Behandelt:
Chronische ziekte, Rouw- en verliesverwerking, Chronische vermoeidheid, Hechtingsproblematiek en meer
Talen:
RoanneHelwig
Behandelt:
Slaapproblemen, Chronische vermoeidheid, Chronische ziekte, Seksueel misbruik en meer
Talen:
Blogs over Misbruik
In de Psyned blog delen we handige tips, adviezen en inzichten over mentale gezondheid.
Seksueel Misbruik
Waar wacht je op?
Plan vandaag nog een vrijblijvend adviesgesprek. Wij bellen je op, samen bespreken we in ± 15 minuten je hulpvraag en we koppelen je aan een psycholoog die bij jou past.
Of direct bellen? Bel 085-4014720
