Als psychologische zorginstelling in de onvergoede zorg zien wij dat het vermijden van ‘pijnlijke’ keuzes in de praktijk leidt tot ellenlange wachtlijsten voor psychologen in de vergoede zorg. Wij krijgen dagelijks vele telefoontjes van mensen die hulp nodig hebben, maar dat in de reguliere vergoede zorg niet direct kunnen krijgen. De vraag naar psychologen is veel hoger dan het aanbod in de vergoede zorg, waardoor veel mensen op een wachtlijst komen die tot langer dan zes maanden kan oplopen. Daarbij komen sommige mensen met klachten waarvan de behandeling niet vergoed wordt. Huisartsen vertellen mij steeds vaker openlijk dat zij diagnoses soms zwaarder maken, om een patiënt toch te kunnen helpen. Dat is goedbedoeld, maar het heeft pijnlijke gevolgen: de kosten van de vergoede zorg lopen op door deze patiënten, en mensen met heftigere klachten die wél onder een vergoede behandeling vallen, komen op die lange wachtlijst terecht.
Durf naar pijnlijke keuze te handelen
Dit toont duidelijk het moment waarop eigenlijk een ‘pijnlijke’ keuze gemaakt zou kunnen worden. Eigenlijk is die jaren geleden al gemaakt, toen bepaald werd welke behandelingen we wel of niet zouden vergoeden als overheid. Maar huisartsen durven daar niet altijd naar te handelen, omdat het lijkt te betekenen dat je als huisarts dan een hulpbehoevend persoon met bijvoorbeeld een burnout, die niet onder de vergoedingsregeling valt, laat stikken.
Alternatief: voor eigen rekening
Dat hoeft niet zo te zijn. Je hoeft mensen niet weg te sturen zonder een optie om behandeling te krijgen: ze kunnen de behandeling ook zelf betalen. Volgens Bos waren artsen bang dat de solidariteit binnen onze gezondheidszorg in het geding zou komen als mensen de kosten voor sommige zorg voor eigen rekening moeten nemen, maar het alternatief is dat een heleboel mensen op wachtlijsten terecht komen of helemaal geen zorg krijgen. Dan valt een groot aantal mensen, ondanks dat mooie idee van solidariteit, toch buiten de boot.
Taboe doorbreken om wachtlijsten te verminderen
Wie durft lastige keuzes te maken, vraagt Bos aan het eind van zijn betoog. Wij doen het al, want wij leggen elk jaar persoonlijk aan 35.000 mensen uit waarom je voor sommige behandelingen zelf betaalt. Wij zien dat een derde van de mensen het bij een goede uitleg geen probleem vindt om zelf te betalen voor zijn behandeling. Misschien zouden dat er nog meer kunnen zijn, als het taboe op zorg voor eigen rekening verdwijnt. Vaak zijn mensen niet eens veel duurder uit – omdat ze een groot deel van het bedrag al kwijt zijn aan het eigen risico, of omdat hun behandeling ook in de vergoede zorg maar deels vergoed wordt. Maar nog belangrijker, ze omzeilen de ellenlange wachtlijsten in de vergoede zorg en kunnen meteen terecht bij een psycholoog.
Als huisartsen en andere zorgverleners mensen met klachten die buiten de vergoede zorg vallen, vragen zelf voor hun behandeling te betalen, kunnen we samen de druk op de GZ-wachtlijsten verminderen. Wij zien dagelijks het bewijs dat zelf betalen voor je zorg geen onoverkomelijk taboe is, en leidt tot de capaciteit om een groter aantal mensen te helpen. Dat is toch juist solidariteit?
